İslam Peygamberi Hz. Muhammed(S.a.v.) in hadisine mazhar olmuş bir Türk komutan Osmanlı Padişahı 2. Mehmet namı diğer Fatih Sultan Mehmet Kimdir?
Osmanlı devleti padişahlarından 2. Mehmet devletin 7. padişahıdır. 29 Martı 30 Marta bağlayan gece 1432’de devletin Başkenti olan Edirne de dünyaya gelmiştir. Annesi Hüma Hatun gayrimüslim bir köledir.
İki kez tahta çıkmıştır. İlk olarak 1444-46 yılları arasında Babası 2. Murat Hanın onayı ve takdiriyle kısa bir dönem, daha sonra 2. Murat’ın ölümüyle birlikte 1451’den 1481 yılında ölümüne kadar 30 yıl boyunca hüküm sürdü.
2. Mehmet, İstanbul’u fethettiğinde henüz daha 21 yaşındadır ve bu fetihle birlikte Fethin babası anlamına gelen Fatih unvanını almıştır. Bu büyük olay birçok tarih otoritesi tarafından Orta Çağın sonu Yeni Çağın başlangıcı olarak kabul edilir.
Fatih Sultan Mehmet , İslam Peygamberi Muhammed’in bir hadisine nail olduğu için geçmişte ve günümüzde Türkiye ve İslam dünyasında geniş bir kesiminde önemli yer tutar.
Şehzadelerin devlet yönetme ve deneyim kazanma geleneği nedeniyle hükümdarın emriyle belli bir yaştan sonra belirli illere sancak beyi olarak görevlendiriliyorlardı . Şehzade Mehmet iki yaşına kadar doğduğu Edirne de kaldı. Sonrasında 1434’de küçük abisi Alaaddin Ali ile birlikte 14 yaşındaki büyük abisi Ahmed’in yanına Amasya’ya gönderildi. Burada ağabeyi Ahmed’in erken yaşta ölmesi üzerine Mehmet altı yaşında Amasya Rum sancak beyi oldu. Diğer ağabeyi Alaaddin Ali ise Manisa’da Saruhan sancak beyi oldu. İki yıl sonra babaları 2. Muradın talimatıyla iki kardeş yer değiştirdiler ve Mehmet Saruhan sancak beyi oldu.
Mehmet’in eğitimi için babası çeşitli hocalar görevlendirdi. Çocukluğundan itibaren hem doğu hemde batı kültürü eğitimi alır.Devrin önemli bilginleriyle çalışır ve bu konuda kendini geliştirir. Türkçeden başka Yunanca, Arapça, Farsça, Latince ve İbranice dillerini iyi seviyede konuşuyordu. Ayrıca Türkçe, Matematik ve Geometri konusunda da oldukça bilgilidir. Ancak zeki olduğu kadar yaramaz ve hırçın bir çocuk olan Mehmet’in eğitilmesi zor oldu. Sonunda babası Mehmet’in eğitimi için otoriter ve sert mizaçlı bir alim olan Molla Gürana’yi görevlendirdi. Anlatılana göre Murat, Gürani’ye bir değnek vermiş ve Mehmet itaatsizlik ederse kullanmasını söylemişti. Sert bir yapısı olan Molla Güraninin sert yaklaşımlarından sonra Mehmet durumun ciddiyetini kavrayarak bundan böyle eğitimine önem vermeye başlamıştır. Fatih’in ünlü hocası Akşemseddin kimdir?
Şehzade Mehmet’in medrese kökenli hocalarının yanı sıra bilgi edindiği Batılı alim ve filozoflarda bulunmaktaydı. Saruhan sarayında İtalyan alim Anconalı Ciriaco; Antik Yunan filozoflarının hayatlarıyla ilgili büyük merak uyandırdı. Bu konuda birçok kitap okumasına vesile olmuştur. Bu durum Şehzade Mehmet’e çok boyutlu kültürlülük kazandırmıştır. Topkapı Sarayı Osmanlı arşivinde bulunan 2. Mehmet’in şehzadelik yıllarına ait olan ders defteri ve karalama defterinde Latin harfleri, Arap harfleri, Roma büstlerini andıran insan çizimleri ve çeşitli Osmanlı figürleri yer almaktadır. Ayrıca Sultan Mehmet’in Farsça ve Arapçayı iyi derecede konuşabiliyordu. Bu dillerin yanı sıra İtalyanca, Yunanca ve Latinceyi iyi bilmesi bu dönemdeki münasebetlerine dayandırılmaktadır.
2. Murad 1443 yazında Karaman beyi İbrahim’i Anadolu’da yenilgiye uğrattı. Sonra aynı yıl ekim ayında Edirne’ye döndüğünde, bir Macar Kralı önderliğinde Hristiyan ordusunun Tuna nehrinin güneyindeki Osmanlı topraklarını istila ettiği haberini aldı. Aynı dönemde Amasya’dan Şehzade Ali’nin öldüğü haberi geldi. İki ağabeyinin erken yaştaki ölümleri sonucu Mehmet tahtın varisi oldu.
Padişah 2. Murad Hristiyan ordusunun 25 Aralık’ta İzladi’de durdurulmasının ardından başlayan müzakereler sırasında Mehmet’i sancak beyi olduğu Manisa’dan Edirne’ye getirtti. 12 Haziran 1444’de Edirne’de Macarlarla antlaşma yaptıktan bir ay sonra oğlu Mehmet’i Edirne’de Sadrazam Çandarlı Halil Paşa denetiminde “kaymakam” olarak bırakarak Hamidili topraklarını işgal eden Karamanlıların üzerine yürümek üzere Anadolu’ya geçti ve kısa bir süre sonra Karamanlılar’la Yenişehir’de bir anlaşma yaptı. Yenişehir’den ayrıldıktan sonra Ağustos ayında Mihaliç’de yeniçeri ağası Hızır Ağaya tahttan oğlundan yana resmen çekildiğini duyurdu ve ordusu Edirne’ye dönerken kendisi Bursa’da kaldı.
2.. Muradın 1444 yazında doğuda ve batıda barışı sağladığını düşünerek tahttan çekilmesi Edirne’de bir otorite boşluğu yaratarak devleti buhrana sürükledi. Ağustos başında Kral Ladislas’ın Osmanlılarla yapılan barışı geçersiz sayarak yeni bir Haçlı Seferine çıkacağını ilan etmesi başkent Edirne’de paniğe yol açtı ve halk şehri terk etmeye başladı. Konstantinopolis’te Rumların himayesinde olan ve Osmanlı tahtında hak iddia eden Orhan Çelebi de bu dönemde Çatalca yakınlarında İnceğiz’e ve Dobruca’ya geçerek bir isyan girişiminde bulundu. Bu girişim Şahabeddin Paşa tarafından önlendi ve Orhan Çelebi Konstantinopolis’e kaçtı.
Aynı dönemde başkentte kendini Hurufilik taraftarlarının elçisi olarak tanıtan bir İranlı halktan epey yandaş toplamıştı. Mehmet de İranlının öğretisine ilgi duymuş ve koruması altına almıştı. Ancak Müftü Fahreddin ve Sadrazam Halil Paşa’nın bu duruma tepki göstermesi üzerine Mehmet çok geçmeden desteğini çekmek zorunda kalmış ve sonunda başkentte bir Hurufi katliamı yaşanmıştı. Fahreddin-i Acemi tarafından “kafir oldukları” gerekçesiyle Hurufiler’in canlarının alınması gerektiği yolunda bir fetva çıkartılması üzerine Hurufiler diri diri yakılarak öldürülür. Bu sırada şehirde çıkan yangında bedesten ile birlikte 7.000 ev kül olmuştu.
Eylül ayı sonlarında Kral Ladislas önderliğindeki Hristiyan ordusu Tunayı aşarak Edirne’ye doğru yürürken bir Venedik filosu da Çanakkale Boğazını kapattı.
Bu durumlar üzerine 2. Mehmet Vezirlerin de iknasıyla tahtı tekrar babası 2. Murada bırakmak üzere mektup yazar.Şehzade Mehmet’in tahta geri dönmesi için babasına yazdığı “Eğer Padişah sen ise gel tahtına geç; Yok eğer Padişah ben isem sana emrediyorum gel ordunun başına geç “ifadeleri tarihe geçer.
2. Murat bunun üzerine tahta geri döner ve 10 Kasım 1444’de Hristiyan ordusunu Varna da ağır bir yenilgiye uğratır. Murad’ın yeniden tahta geçmesi üzerine Mehmet, Manisa’ya çekilmiştir.
Mehmet’in Manisa’daki ilk yıllarında neler yaptığına dair çok fazla bilgi yoktur. Babasının 1446’da Mora’ya düzenlediği sefere katılmamıştı. 1447 sonlarında ya da 1448 başlarında Arnavut kökenli bir Hristiyan köle olan Gülbahar Hatun’dan ileride padişah olacak Beyazıt adında bir oğlu oldu. 1448’de Macarlar ile yapılan 2. Kosova Savaşında babasına Anadolu birliklerinin önderliğinde eşlik ederek ilk defa bir savaşta yer aldı. 17 yaşına geldiğinde Gülbahar Hatun ile birlikteliğini babası istemedi. Babası ikinci Murat Dulkadir hanedanından Süleyman Bey’in kızı Sitti Hatun ile evlendirildi.
Mehmet, Manisa’da bulunduğu sıralarda oldukça başına buyruk bir biçimde hareket etmişti. Onun rızasıyla Türk korsanları Ege’deki Venediklilere saldırıyordu. 1448 de Selçuk’ta kendi adına paralar bastırmıştı. 1449’un Ağustos veya Eylül ayında annesi vefat etti. 1450 yılında babasının İskender Bey üzerine yaptığı Arnavutluk seferine ve başarısızlıkla sonuçlanan Akça-hisar Kuşatması’na katıldı.
2. Murad, 3 Şubat 1451’de günü ölmüştür. Şehzade Mehmet babası ikinci Muradın öldüğü haberini Sadrazam Halil Paşa’nın ulakla kendisine gönderdiği mektupla öğrendi. Anlatılana göre “Beni seven ardımdan gelsin!” diyerek atına atlayıp, kuzeye doğru yola çıkmıştır. Şehzade Mehmet 19 Şubat 1451’de Edirne’de ikinci ve son kez tahta çıktı. Candarlı Halil Paşa yine sadrazam olarak kaldı. İshak Paşayı da Anadolu Beylerbeyi olarak atadı ve babasının cenazesine eşlik etmek üzere Bursa’ya gönderdi. Daha sonra babasının İsfendiyar oğulları beyinin kızından olan sekiz aylık oğlu Küçük Ahmed’i boğdurttu. Devletin bekası için başlatılan kardeş katli yasası Fatihle başlamış oldu. Ahmet Çelebinin cenazesi de babası Muradın ki ile birlikte Bursa’ya gönderildi.
19 yaşında tahta geçen 2. Mehmet genç yaşına rağmen askeri ve idari alanda büyük hamleler başaracak olgunluğa sahip dehasıyla hemen Bizans İmparatorluğunun başkenti İstanbul’u almak için hazırlıklara başlar. Bunun için daha önce Yıldırım Beyazıt’ın yaptırdığı Anadolu Hisarının karşısına Rumeli hisarı yaptırarak boğazdan Bizans’a gelebilecek yardımları önler. Artık Osmanlının izni olmadan boğazı geçmek mümkün değildir.
Hıristiyan dünyasının manevi önderi ve dönemin papası II. Pius İstanbul’un tekrar geri alınabilmesi maksadıyla birlik çağrısı yapmıştı. Avrupanın önde gelen topluluklarından; Roma-Germen, Floransalılar, Venedikliler, Fransa, Aragon Kralı hepsi bu birlk çağrısına kendi iç çatışmaları sebebiyle ve daha önemlisi Osmanlı devletinden sağladıkları faydalarını ön plana aldıkları için önemsemediler ve bunun üzerine Papa, Fatih Sultan Mehmet’e vaftiz olması çağrısını içeren bir mektup yazdı.
Mektupta yazılanlara göre Papa, eğer vaftiz olup, hıristiyanlığı kabul ederse, bizzat kendisi tarafından batının ve doğunun imparatoru olarak Fatih’i ilan edeceğini söylemektedir. Bu mektubun şu anki akıbeti bilinmiyor olsa da mektubun doğruluğunu Avrupalı tarih otoriteleri de kabul etmekteler.
Günümüzde Havan topu olarak bilinen Fatih Sultan Mehmet’in İcadı olan toplardan fazlaca yaptırır. Bu görev için fetihten kısa bir süre önce Urban isminde bir Hristiyan’ı hizmetine alır. Urban top yapma konusunda bilgili ve tecrübeli bir ustaydı. Fetih sırasında kullanılan iki yüze yakın topun büyük kısmının yapımcısı olarak Urban’ın da Fetih’e büyük katkıları olduğu söylenebilir.
Gemiler karadan nasıl yürütüldü
İstanbul’un fethinde gemilerin karadan yürütülmesi en ilginç olaylarda en ilginç olaylardan biridir. Gemiler neden karadan yürütüldü ya da gemiler karadan nasıl yürütüldü, hala üzerine çokça kafa yorulan konuların başında geliyor. Bu hazırlıklardan sonra 6 Nisanda kuşatma başlar. Ancak durumlar başlarda istediği gibi gitmez. Kuşatma uzadıkça halice girilmesi gerektiğini gören Padişah Donanmayı zincirler yüzünden denizden sokamadığı için karadan yürütüp halice indirmeyi düşünür. Tarihe geçecek bir uygulamayla gemiler bir gecede kızaklar yardımıyla karadan yürütülerek denize indirilir. Nihayet kuşatmanın 53. günü 29 mayıs 1453 de fetih gerçekleşir. Osmanlı ordusu tekbir sesleriyle Top-kapı ve Eğri-kapı yönlerinden şehre girerler.
2. Mehmet’in Hükümdarlığı
İkinci Mehmet hükümdarlığı süresince 25 seferi bizzat kendisi komuta etmiştir.Topraklarını büyük ölçüde genişletmiştir. 2 İmparatorluk, 4 Krallık ve 11 Prenslik yıkan büyük hükümdar bütün seferlerde ordunun başında yer aldı.
Sultan Mehmet İtalyayı ‘da almak istemiş bu sebeple Napoli krallığına bağlı Otranto’yu ele geçirmiş ve burada 6-7 yıl emirlik yönetmiştir.
2. Mehmet zeki , ileri görüşlü askeri bir dehaydı. Yapacağı seferleri kimseye söylemez ve bunların gizli kalmasına çok dikkat ederdi. Aynı zamanda her zaman çok merhametli ve hoşgörülüydü. Gayrimüslim insanların din ve mezheplerine hiçbir zaman dokunmadı. Herkesi vicdani inanışında özgür bıraktı. İstanbul’un fethinden sonra Ayasofya’ya sığınan On binlerce Gayrimüslim insanın burnu bile kanamadı. Sultan Mehmet şehri fethettikten sonra Ayasofya’yı camiye çevirdi. Buranın ilelebet cami olarak kalmasını vasiyet etti.
Fatih sultan Mehmet ilme , bilime ve bilim adamlarına çok kıymet verirdi. Döneminde söz sahibi olan alimleri İstanbul’a topladı ve onların talebe yetiştirmesi için medreseler kurdu.Askeri alandaki başarılarının yanı sıra idari alanda da başarılar göstermiştir.
Osmanlıda ilk Anayasal düzenleme olan Kanunname bizzat Fatih Sultan Mehmet tarafından yazılmıştır. İçinde yer alan Kardeş katli maddesi tartışmalara yol açmıştır.
Fatih Sultan Mehmet Venedikliler tarafından tertiplenen tam 14 suikast’den kurtulmuştur. Fakat son suikast’den kurtulamamıştır. 1481 de Yeni bir sefer için Üç yüz bin kişilik büyük bir ordu toplamışken nedeni bugün dahi tam olarak bilinemeyen esrarengiz bir rahatsızlıkla vefat etmiştir. Bazı kaynaklara göre ordunun İtalya seferi için toplandığı ve İtalyanların bu seferi durdurmak için Padişahı zehirlediği öne sürülmektedir.
Çok güzel bir yazı hazırlamışsınız. Osmanlı’nın en büyük padişahlarından biri olan Fatih Sultan Mehmet’i sayenizde çok daha iyi tanıma fırsatı buldum. Fatih Sultan Mehmet filmi ya da belgeseli var mı? Varsa paylaşırsanız çok sevinirim, izlemek istiyorum. Bi de ayasofya ile ilgili düşücelerini merak ediyorum.
Merhaba, ilginiz için teşekkür ederiz. Fatih Sultan Mehmet ile ilgili bazı film ve belgeseller yapıldı fakat Netflix tarafından yapılan ve İstanbul’un fethinin objektif olarak aktarıldığı “Rise of Empires: Ottoman” isimli belgesel serisini incelemenizi öneririz. II. Mehmet’in Ayasofya Cami ile ilgili yazımızı incelememiz mümkündür.
[…] “Fatih Sultan Mehmet Kimdir?” gibi bir bilgi arıyorsunuz ve karşınızda binlerce sayfa var? En verimli bilgi hangisi, […]
Öğretmenlik ile ilgili kompozisyon (15.002)
2. Sınıf çarpım tablosu tablosu (11.612)
2. Sınıf Hayat Bilgisi Ders Notları (9.663)
2. Sınıf Matematik Ders Notları (7.118)
