Kompozisyon nasıl yazılır?

Kompozisyon yazma teknikleri ile ilgili detaylı bir makale hazırladık. Bu yazımızda kompozisyon nasıl yazılır sorusuna kapsamlı bir yanıt vereceğiz. Yazımızı dikkatli okursanız dört dörtlük bir kompozisyon yazabilirsiniz.

Kompozisyon Nasıl Yazılır?

Kompozisyon, sözlük anlamı olarak “birbirinden farklı parçaları bir araya getirerek bir bütün oluşturma işi” diyebiliriz. Kompozisyon neden yazmaya ihtiyaç duyulur? Kompozisyonun birçok yazım amacı olmakla birlikte en çok toplumdaki yaşanan bir olayla ilgili fikir ve düşünceleri belirtebilmek için yazılabilir. Deneme, makale, seyahatname, mektup, söylev, fıkra, sohbet gibi eserler edebiyatla ilgili kompozisyon örnekleridir.

Kompozisyonlar yazılı ve sözlü olmak üzere ikiye ayrılırlar:

Sözlü kompozisyon nedir?

Duyguları, fikirleri, düşünceleri ve hayalleri konuşarak anlatmaktır. Açık oturum, nutuk, münazara, konferans gibi karşılıklı fikir alışverişinde bulunma amaçlı konuşmalar, sözlü kompozisyon örneğidir. Sözlü kompozisyonun gerçekleştirilebilmesi için konuşmanın ve konuşmayı gerçekleştirecek kişinin belirli özelliklere sahip olması gerekir. Duygu ve düşüncelerin aktarımını sağlamak için yapılacak bir konuşma öncelikle inandırıcı ve yapıcı olmalıdır. Belirli bir amaca dayandırılmalıdır ve konuşmanın konusunun karşı tarafı etkilemesi gerekir. Ayrıca konuşmayı gerçekleştirmeden önce bir ön hazırlık yapılmalı. Konuşmanın gerçekleştirildiği sırada kullanılan dil ve üslup da çok önemlidir.

Yazılı kompozisyon nedir?

Duygu ve düşünceleri kağıda aktararak anlatmanın bir diğer yoludur. Biyografi, deneme, makale, fıkra ve seyahatname gibi edebi eserler de birer yazılı kompozisyon örnekleridir. Bu yazılar, etkili yazma kurallarına göre yazılırsa istenen mesaj karşıdakine çok iyi bir şekilde aktarılabilir. Kompozisyon aynı zamanda, öğrencilerin bir konuyla ilgili duygu ve düşüncelerini, yazım kurallarına dikkat ederek anlatmalarını öğretmek için de yazılan yazılardır.

Kompozisyonun okunabilir, etkili, akıcı olması, verilmek istenen mesajın doğru bir şekilde aktarılabilmesi için birtakım kurallara göre yazılması gereklidir:

 Yazılı kompozisyonun kuralları

• Kompozisyon elle yazılacaksa, beyaz ve çizgisiz dosya kağıdı kullanılmalıdır.
• Kullanılan kalem isteğe göre değişkenlik gösterebilir. Tükenmez, kurşun ya da dolma kalem kullanılabilir. Mürekkebin daima siyah olması gerekir.
• Öğrenciler, sayfanın sol üst köşesine isim, soy isim, sınıf ve okul numarası gibi bilgiler yazılmalıdır. Sağ üst köşeye ise tarih bilgileri yazılmalıdır.
• Paragraf başlangıçlarında mutlaka 3 santim boşluk bırakılmalıdır. Boşluk bütün paragraflarda eşit olmalıdır. Paragraftan diğer paragrafa geçilirken de bir satır boşluk bırakılmalıdır. Bu sayede bütün paragraflar hizalı bir biçim kazanmış olur.
• Kompozisyon kağıdının üst taraftan 3 santim, alt taraftan 2,5 santim, sol taraftan 3 santim ve sağ taraftan 1,5 santim boşluk bırakılmalıdır. Sayfanın düzenli ve hoş gözükmesi için bu boşluklar çok önemlidir.
• Elle yazılırken, güzel ve okunaklı yazmak da çok önemlidir. Yazım kuralları ve noktalama işaretleri de göz ardı edilmemelidir.

Kompozisyonda plan nasıl belirlenir?

Kompozisyonun daha güzel ve akıcı olması için konu seçimi, paragraflara ayırma ve bunları planlayarak yapmak çok önemlidir. Planlamanın ilk aşamasında kompozisyonun konusu belirlenir. Konu, kompozisyonda ele alınan, incelenen, hakkında fikir edinilen bir durumdur. Bir duygu, düşünce, fikir, eşya, olay gibi şeyler kompozisyonun konusu olabilir. Yazmaya başlamadan önce konu belirlenir.

Planlamanın iyi yapılabilmesi ve iyi bir kompozisyon çıkartılabilmesi için konunun iyi bir şekilde anlaşılması ve araştırılması gereklidir. Konuyla ilgili üç duruma mutlaka dikkat edilmelidir:

• Konunun esas düşüncesi
• Konunun hangi türle yazılacağı
• Konun bakış açısı

Bundan sonra paragraf planı yapılmalıdır. Paragrafların bulunduğu bölümler konunun anlatılış şekline göre isimlendirilir:

Kompozisyon giriş (serim) bölümü nasıl olmalıdır?

Okuyucuya anlatacağı konuyu belirtmek ve ona tanıtmak için yazılan bölümdür. Giriş bölümü, kompozisyonun ilk parçasıdır. Bu bölümde yazar neleri anlatacağını kısa ve öz bir şekilde açıklar. Bu bölüm makale, fıkra gibi yazı türlerinde tek paragraftan oluşmakla birlikte roman, hikaye, deneme gibi yazı türlerinde de birden fazla paragraftan oluşabilir.

• Kısa, öz ve ilgi çekici bir şekilde anlatım yapılmalıdır.
• “Örneğin, bu yüzden, çünkü” gibi bağlaçlarla başlanmamalıdır.
• Yazar bu kısımda, kompozisyonda anlatacağı konuyu belirtir.
• Tümden gelim şeklinde yazılan kompozisyonlarda, çoğunlukla giriş bölümünde kompozisyonun ana fikri anlatılır.

Gelişme (düğüm) bölümü nasıl olmalıdır?

Giriş bölümünden sonra gelir. Bir veya birden fazla paragraftan oluşan bölümdür. Kompozisyonda, konunun her yönünün, tüm detaylarla anlatıldığı bu bölümde, konu en iyi biçimde anlatılır.

Okuyucuya verilmek istenen mesaj, en çok gelişme bölümünde aktarılır. Konu hakkında verilmek istenen her çeşit detaya yer verilir.

• Gelişme bölümü, açıklanmak istenen konuya açıklık getiren ve ana fikrin ufaktan ortaya çıkmasını sağlayan düşünceleri içerir.
• Bu bölümdeki paragraflar, kendisinden önce gelen paragraflarla anlatım ve dil bilgisi yönünden aynı şekilde ilerler.
• Konu, en açık şekilde bu bölümde anlatılır. Örneklere, tasvirlere, tanık göstermelere başvurulur.
• Ayrıntılar, bu bölümde birbirlerini tamamlarlar. Bu nedenle ayrıntılara da çok fazla yer verilir.

Sonuç (çözüm) bölümü nasıl yazılır?

Kompozisyonun sonlandığı bölümdür. Bu bölümde giriş ve gelişme bölümlerinde aktarılmak istenen mesaj toparlanarak özetlenir. Konu ile ilgili bir karar verilmek isteniyorsa bu bölümde verilir. Verilmek istenen asıl mesaj burada tamamlanır.

• Kısa ve öz bir biçimde anlatılmak istenen anlatılır. “Yani, özetle, kısaca” gibi bağlaçlarla başlanabilir.
• Anı, roman, öykü, hikaye gibi yazı türlerinde anlatılanlar bu bölümde sonuca bağlanır.
• Bu bölümde anlatılanlar, dil bilgisi ve anlatım bakımından kendinden önceki bölümlerle bağlantısı vardır.
• Tüme varım yöntemi ile yazılan kompozisyonlarda ana düşünce sonuç bölümünde anlatılır.

Kompozisyon yazma yeteneği nasıl geliştirilir?

En bilindik geliştirme yollarından birisi bol bol okumaktır. Dergi, kitap, köşe yazıları gibi, ne bulunursa okumaktır. Bol bol okumak kelime hazinesini de geliştirir. Özellikle bilgilendirici yazıları okumak hayal gücünü ve bilgi birikimini de arttırır.

Diğer bir yöntem dinlemektir. Bir konferansı, sohbeti, tartışmayı, açık oturumu dinleyerek de çok şey öğrenilebilir. Dinlerken dikkatli olmak, not almak, kelime hazinesini genişleteceği gibi pek çok konu hakkında fikir sahibi olunmasını da sağlar. Böylece daha akıcı ve etkili bir kompozisyon yazılabilir.

Başka bir diğer yöntem de düzenli olarak yazı yazmaktır. Çok fazla yazı yazma pratiği yapmak da etkili bir yöntemdir. Düzenli olarak günlük tutmak, akla gelen herhangi bir şey ile yazmak gibi aktiviteler yazı yazma yeteneğine katkı sağlar.

Diğer yöntem ise araştırma yapmaktır. Yazılacak kompozisyonun konusuyla ilgili bir ön araştırma yapmak işleri bir hayli kolaylaştırır. Ardından detaylı bir araştırma da yapılabilir. Eğer kompozisyonların temeli derin bir araştırmaya dayanırsa çok daha iyi ve başarılı yazılar ortaya çıkabilir.

Bu yazımızda Türkçe ve Edebiyat derslerinde sıkça karşılaştığımız bir sorun olarak Kompozisyon nasıl yazılır? konusunu ele aldık. Umarım faydası olur. Unutmayın Egitimarsivi.net her zaman yanınızda.