Amerikayı çizdiği dünya haritalarında gösteren, Kitabı Bahriye adlı denizcilik alanında yazdığı kitabıyla ünlenen büyük Türk denizcisi Piri Reis. Bu yazımızda Piri Reis Kimdir? sorusuna yanıt aramaya çalışacağız.
Küçük bir sahil kasabası olan Gelibolu’da, 1465-1470 yılları arasında doğduğu tahmin edilen Muhiddin Piri Reis, 11 yaşına kadar burada hayatını sürdürdü.
Okuma ve yazmayı öğrenen Piri Reis, daha sonra amcasından denizciliği öğrendi ve gemilerinde çalışmaya başladı. Piri Reis, amcasının yanında 14 yıl boyunca her türlü beceri ve mesleki bilgiyi kazandı. O dönem korsanlıkla birlikte devlet görevinde de bulundu. Piri Reis, 1486 yılında Gırnata’daki Müslüman halkın Mısır, Tunus ve Osmanlı Devletinden yardım istemesi üzerine amcasının gemileriyle, 1487-1493 yıllarında Müslümanları Afrika’ya taşıdığı sırada deniz üzerinde pek çok araştırma ve çalışma yaptı. Amcasıyla batı Akdeniz kıyılarında ve türlü adalarda korsanlık yaptı. Diğer korsanlara karşı üstünlük sağladılar ve gemilerini ele geçirdiler. Bölgeyi kış aylarında liman olarak kullanarak bu zaman aralığında Cezayir, Tunus ve Bona limanlarında kalan Piri Reis, bulundukları yerin ve adaların fiziki bilgilerini ve kimlere ait olduğunu kayıt altına aldı.
Piri Reis, bu yılları ve amcası Kemal Reis’le dolaştığı yerleri daha sonra “Kitab-ı Bahriye” adlı eserinde anlattı.
1480’ li yıllarda Osmanlı Devletinin başında olan 2. Beyazıt, tüm dikkatini fetih ve büyümeye verdi. Deniz ve kara gücünü kuvvetlendirmek için korsanlık yapan Türk gemilerini devlet yönetimi altına topladı. Kemal Reis’i, gemilerini ve deniz askerlerini huzuruna davet etti. Kemal Reis, 2. Beyazıt’ın huzuruna, Piri Reis ve Kara Hasan ile çıktı. Kendi gemileriyle oluşturduğu deniz gücüne 1494 yılında Osmanlı Devletinin hizmetine girdi.
Bu sayede Piri Reis, 1499-1502 yılları arasında gerçekleşen deniz savaşları sırasında ünlendi. Dönemin Kaptanı Deryası Davut Paşanın filosundaki savaş gemisinde komutan oldu. Piri Reis’in, Venedik ile 1500-1502 yıllarında yaptığı savaşlarda, hizmet ve başarıları ile dikkatleri üzerine topladı. 1511 yılında nedeni belli olmayan bir deniz faciasında amcası Kemal Reis’i kaybettikten sonra bir süre denizciliğe ara verdi ve Gelibolu’ya geri döndü.
O yıllarda dünya haritasına bir hayli yoğunlaştı ve önceki yıllarda yazdığı notlardan hazırladığı “Kitab-ı Bahriye” adlı eseri önemli bir denizcilik kılavuzu olarak kabul edildi.
Padişah Yavuz Sultan Selimle Tanışması
Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferini gerçekleştirdiği 1516-1517 yıllarında, Piri Reise İskenderiye’yi ele geçiren donanmada komutanlık görevi verildi. Daha sonra Piri Reis, donanmadan ayrılarak bir filo ile Nil yolundan Kahire’ye gitti ve buranın da haritasını yaptı. Piri Reis, 1517 yılında Mısır’ın, Osmanlı topraklarına katılmasıyla birlikte İskenderiye’ye bir filo ile giden Yavuz Sultan Selim ile tanışma fırsatı buldu. Daha önce hazırladığı dünya haritasını padişaha hediye etti. Mısır seferinden Gelibolu’ya dönen Piri Reis, burada da bilimsel çalışmalarına tekrar devam etti.
Piri Reis, 1520 yılında Kanuni Sultan Süleyman’ın Osmanlı tahtına geçmesiyle birlikte başlayan ve büyük fetihler gerçekleştiren Osmanlı Devletinde çalışmalarını sürdürdü. Bu dönemde Rodos’un fethini gerçekleştiren büyük donanmada da görev aldı. Padişahın emriyle , 1524 yılında Sadrazam Pargalı İbrahim Paşanın Mısıra giderken, paşaya eşlik etmesiyle yola çıktı Piri Reis. Yolda yaşadıkları olumsuz hava koşulları nedeniyle uzayan yolculukta, Sadrazam Pargalı İbrahim Paşa tarafından daha yakından tanındı. Piri Reis, yolculuk yaptığı sırada “Kitabı Bahriye” adlı eserinin ilk çalışmaları hakkında sadrazama bilgi verdi ve önerisi üzerine çalışmalarını kitap haline getirdi. Piri Reis’in, önemli bir denizcilik kılavuzu olarak kabul edilen “Kitab-ı Bahriye” adlı eseri, Pargalı İbrahim Paşa tarafından Kanuni Sultan Süleyman’a sunuldu. Devlet çalışmalarında aktif rol alan Piri Reis, Hint Beylerbeyliği (Umman Denizi, Kızıl Deniz ve Basra Körfezi Amiralliği) ve daha birçok önemli denizcilik görevlerinde bulundu.
1552 yılında ikinci kez çıktığı Mısır seferinin son durağı Basra, hayatının en kötü zamanlarını yaşamasına sebep olan gelişmeleri de beraberinde getirdi. Gemilerinin ihtiyacını karşılaması, onarım ve bakımlarının yapılması, askerlerin dinlenmesi için donanmayı Basrada bıraktı. Daha sonra ganimet yüklü gemilerle Mısıra gelen Piri Reis, Basra Beylerbeyi Kubat Paşa ile Mısır Beylerbeyi Mehmet Paşanın tutumları nedeniyle hapse atıldı ve Kanuni’ye şikayet edildi. Şikayetler üzerine, hizmette kusur ile suçlanarak, 80 yaşını devirdiği bir dönemde, 1554 yılında idam edildi.
Denizcilik alanında zamanının en önemli bilim insanları arasında yer aldı. Ana dili dışında Rumca, İspanyolca, İtalyanca ve Portekizce bilen Piri Reis, dünya haritasını hazırlarken bu dillerden yararlandı.
1521 ve 1525 tarihli “Kitab-ı Bahriye” adlı eseriyle Ege ve Akdeniz kılavuzu olarak tanımlandı Piri Reis. Farklı zamanlarda Adriyatik, Ege, Fransa, İtalya, Tunus ve İspanya limanlarında inceleme yapma fırsatı buldu. Buralara ilişkin notlarında coğrafya, tarih ve denizlerle ilgili bilgilere yer verdi.
“Kitab-ı Bahriye” isimli eserinden kopya edilerek tasarlanan başlıca eserler İstanbul, Dresden, Bolonya, Berlin, Paris, Viyana ve Londra’da özel ve devlet kütüphanelerinde yer aldı.
Piri Reis deyince akla gelen en önemli eser elbetteki Piri Reis Haritası olacaktır. Bu meşhur harita Piri Reis’in dünyada tanınan bir haritograf olmasını da sağlamıştır. İşte meşhur Piri Reis Haritası:
Piri Reis Haritası orjinali nerede? Bu soru uzun yıllardır pek çok kişi tarafından sorulsa da tam bir cevvap alınamamıştır. Piri Reis Hairtası’nın Şifresi kitabının yazarı Metin Soylu’ya göre haritanın orijinali Amerika’da. Uzun süredir Topkapı Sarayı Arşivinde bulunduğu zannediliyordu fakat Mimar Sinan Üniversitesi’nde halka açıldı ve şu anda ziyaret edilebiliyor.
Egitimarsivi.net ekibi olarak büyük denizci Piri Reis Kimdir? sorusuna yanıt aradık. Yazımız faydalı olacaktır.
Öğretmenlik ile ilgili kompozisyon (14.881)
2. Sınıf çarpım tablosu tablosu (11.498)
2. Sınıf Hayat Bilgisi Ders Notları (9.565)
2. Sınıf Matematik Ders Notları (6.989)
