Bu yazımızda Mardin’de kıt kanaat geçinen ailenin bir ferdi olarak dünyaya gelen, çalışkanlığıyla ve azmiyle takdir gören, başarıdan başarıya koşan, DNA onarımı araştırmalarıyla Nobel Ödülü’nü kazanan bir bilim adamını inceliyoruz. Prof. Dr. Aziz SANCAR Kimdir? sorusunun cevabını bulmaya çalışacağız.
Aziz Sancar nereli?
8 Eylül 1946 yılında, Mardin’in Savur ilçesinde dünyaya geldi Aziz Sancar. Evde anne ve babasıyla Arapça, kardeşleriyle Türkçe konuşuyordu. Annesi Meryem Hanım, okuma yazma bilmemesine rağmen ileri görüşlü Atatürk hayranı bir kadındı. Babası Abdülgani Bey aileyi geçindirmek için çalışan bir çiftçiydi. Aziz Sancar okuma yazmayı sonradan abisinden, 5 yaşındayken öğrendi.
Savur’daki ortaokulda Fransa’da eğitim görmüş bir Fransızca hocası vardı. O dili iyi bir şekilde öğrendi Sancar. İlk ve orta öğrenimini tamamladı. 7 yaşından beri futbolcu olmak istiyordu. hayalinde kalecilik vardı ve yetenekliydi de. 18 yaş altı Milli Takım kaleciliğine çağrılmasına rağmen, boyum yeteri kadar uzun değil dedi. Akademik hayatı yeşil sahalara tercih etti.
Gönlünde Kimya okumak vardı ama arkadaşlarının onu yönlendirmesi ile Tıbbiye sınavına girdi ve kazandı. İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde başladı ve 1969 yılında bölüm birincisi olarak mezun oldu.
Aslında akademik hayatına devam etmek istediyse de hocasının bir süre doktorluk yapmasının iyi olacağını söylemesi üzerine, 15 yaşında terk ettiği memleketine, Savur’a yıllar sonra doktorluk yapmak için geri döndü. Daha sonra “hayatımın en mutlu günleriydi” diyeceği 2 yıllık bir deneyim yaşadı Savur’da. Hastaları için ilaç alıp onlara ücretsiz olarak dağıtıyordu. O kadar çok sevildi ki hastaları muska diye reçetelerini boyunlarına takıyordu. Bu onun aslında ilk ödülü oldu.
Daha sonra Biyokimya eğitimi için Amerika’ya gitti. Gitti ama İngilizcesi yoktu. Bu yüzden oldukça zor zamanlar geçirdi. Johns Hopkins Üniversitesi’nde geçen bir buçuk yılın ardından Türkiye’ye döndü. Orada çektiği sıkıntılardan dolayı psikolojik tedavi bile aldı.
Sonra Teksas’ta DNA onarımını keşfeden Stan Rupert çağrısı üzerine yeniden ABD’ye gitti. Beş parasız günlerdi. Laboratuvarda yatıyor, yangın hortumuyla duş alıyordu. Burs bulunca da tüm gücüyle okumaya devam etti.
Burada doktora öğrencisiyken adını bilim kitaplarına altın harflerle yazdıracak ilk buluşunu yaptı. Fotoliyaz adı verilen bir geni çoğalttı ve genin kodladığı enzimle DNA onarımı yapmayı başardı. Bu sayede Genetik Mühendisliğini Amerika’da ilk geliştiren kişiler arasına girdi.
1977’de doktorasını verdi ve 1982 yılına kadar Yale Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde çalıştı. Burada doçentlik tezini DNA onarımı üzerine yaptı. Kanser tedavisine katkıda bulunmak onun önemli hedeflerinden biriydi.
North Carolina Üniversitesi’nde çalışmalarına devam etti. 415 bilimsel makale ve 33 kitap yayınladı.
Ders kitaplarına ve bilim tarihine geçen 6 büyük buluş gerçekleştirdi. DNA onarımı ve kanser tedavisinde biyolojik saatin bunun üzerindeki etkisini araştırdı. Bir uçak yolculuğu sonucu jetlag geçirmesi ile aklına gelen bu yöntem onu 2001 yılında Amerikan Kimya Cemiyeti tarafından verilen Seçkin Kimyager Ödülü’ne götürdü. 2005’te ise dünyanın en prestijli üyeliklerinden olan ABD Ulusal Bilimler Akademisi’ne seçilen ilk Türk oldu.
ABD’de okuyan Türk öğrencilerine yardım etmek amacıyla eşiyle birlikte Aziz&Gwen Sancar Vakfı’nı kurdu. ABD’nin North Carolina eyaletinde “Carolina Türk Evi” adında bir öğrenci misafirhanesi açtı.
Türkiye Bilimler Akademisi’ne asli üye olarak seçildi. 2008’de Vehbi Koç Ödülü’ne layık görüldü. Tabi ki bu kadar başarı sonuçsuz kalmadı.
2015 yılında otuz yıldan fazla süredir üzerinde çalıştığı DNA Onarımı araştırmaları ülkemizde aylarca bilimin konuşulmasını sağlayarak, ödülle taçlandırıldı. Amerikalı Paul Modrich ve İsveçli Tomas Lindahl ile birlikte Aziz Sancar Nobel Kimya Ödülü’nü aldı. Daha sonra Nobel madalyasını ve sertifikasının aslını bundan sonra sergilenmesi için Anıtkabir’e getirdi.
Aziz Sancar’ın büstleri yapıldı, adına pul basıldı, ismi birçok okula ve laboratuvara verildi ama onun asıl ödülü bunların hiçbiri değildi. O asıl ödülü Türk gençlerinden alacaktı.“Ben Nobel’i almasaydım bile, oradaki keşifler yüzyıl sonra yine de ders kitaplarında olacak. Bunu okuyan bir Türk çocuk yüzyıl sonra ‘ 1513’de Piri Reis şu haritayı yaptı, 1981’de, 1992’de Aziz Sancar’da bunu keşfetti ’. Bir Türk çocuk bunu bilecek, o önemli.” sözleriyle dile getirmiştir.
O kadar çalışıyordu ki sosyal hayatı bile yok denecek kadar azdı. Neyse ki okul onun kendisi gibi bilim insanı olma yönünde giden Gwenle tanışmasına vesile oldu.
Bu yazımızda Prof. Dr. Aziz SANCAR Kimdir? sorusunu yanıtlamaya çalıştık. Unutmayın Egitimarsivi.net her zaman yanınızda.
Öğretmenlik ile ilgili kompozisyon (15.045)
2. Sınıf çarpım tablosu tablosu (11.658)
2. Sınıf Hayat Bilgisi Ders Notları (9.700)
Prof. Dr. Aziz SANCAR Kimdir? (7.447)
